.jpg "Nàng Tiên Xứ Huế")
Yếm Thắm Hương Xưa (Đ.Văn)
Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
Sau 75, bố tôi gặp cụ bạn già thâm căn cố đế. Hai cụ hợp nhau khỏan người Hà thành ăn chơi một thời một thuở như sau khi ăn bồ câu quay tiệm Siêu Nhiên, phố hàng Bông, thế nào cũng có mục mò tới tiệm nhẩy Asia cũng ở Hàng Bông.
Gặp lại, hai cụ tương đắc tương bần khỏan hát ả đào qua mấy cái “tếp” (cassette) cũ sì cũ mốc. Bố tôi gọi cụ là cụ huyện Trì vì một thời cụ làm quan ở huyện Thanh Trì, Hà Đông. Từ cụ, tôi học mót được bánh cuốn Thanh Trì là bánh cuốn tráng mỏng, chấm nước mắm pha giấm gạo, tỏi băm nhỏ, ớt khô, bột tiêu đen. Cụ nói vấy bánh cuốn Thanh Trì không ăn với đậu làng Mơ (Hà Đông) rán nóng sốt là…vứt đi.
Ngày ấy cụ vãi chữ trên báo Ngày Nay ở Houston, tôi không nhớ năm nào, thời ông Nguyễn Ngọc Linh hay Trương Trọng Trác làm chủ bút. Nói cho ngay ngày ấy, tôi còn xa lạ với con chữ nên đọc báo Ngày Nay để ăn mày chữ nghĩa vì báo nhà (Houston) có mục văn học. Tôi nhân sinh quý thích chí với cụ Thinh Quang qua lọat bài Vọng cô quốc hay Văn học Trung Hoa. Riêng cụ thì làng quê đất Bắc hay…bánh cuốn Thanh Trì. Sau khi đọc bài có trọng lượng của cụ, tôi cắt cổ vịt làm đĩa tiết canh, thửa chai ST-Rémy bảy, tám đồng rước cụ xơi. Cụ xem tôi là bạn vong niên tức chơi với “bạn trẻ” không câu nệ tuổi tác, nhưng lại thuộc tạng nát rượu, hút ống vố (pipe) thả phanh. Thế nào cụ cũng bập tiếp thời cụ tán gái và làm thơ như ai. Để rồi một tấc tận giời: “Anh không biết đấy thôi, tôi là bạn Hoàng Cầm”. Cụ ngay đơ: “Thấy lão làm thơ, tôi cũng thơ phú, lão mắng tôi như vặt thịt: Mày làm thơ thế này thì…chó nó đọc”. Cụ ậm ừ: “Nếu lão không nhành mồm ra nói dại, tôi là…Hoàng Cầm thứ hai cũng nên”.
Từ “tôi là Hoàng Cầm”, cụ bắt quàng làm họ qua hát…quan họ, rằng trăm tội ở…cái váy. Cụ gọ gạy tự thưở vua Hùng lập quốc đóng khố, trong váy sồi, váy đụp không có gì sất ngoài cái tổ con chuồn chuồn. Vào những đêm trăng thanh gió mát, dựa đụn rơm, chỉ cần tốc váy lên là…xong. Cụ bất thế kỳ nhân thế đấy. Vô phép vô tắc trộm vía cụ chứ đôi khi tửu nhập ngôn xuất, cụ có hơi “hoang đàng” tí ti. Số là hồi còn trẻ, hặm hụi từ trong làng đi ra, nhìn xuống thửa ruộng, cụ bắt gặp chị thợ cấy đang chổng mông hơ hớ giữa đồng không…mông quạnh. Làm như bị ám quẻ qua ca dao trên trời có đám mây xanh, dưới đất có người mông trắng như bông. Thế là cụ nhẩy bổ xuống tốc váy con người ta lên. Nhấp ly rượu, cụ róc đời rằng chuyện sống để bụng chết mang theo chả hẳn là ở…cái váy mà theo cụ tội vạ ở…cái yếm.
Bởi chữ nghĩa nó bập vào người, tôi có bài viết Yếm thắm hương xưa này đây.
Nói cho ngay những gì cụ dóng dứ trong lúc tửu lạc vong bần từ thời chai Cognac ST-Rémy chỉ bảy, tám đồng, nên tôi vạy vọ theo cụ thế này…
“….Anh còn trẻ, anh không biết thôi chứ…chứ thời tôi những ngày ở quê nhà, nhìn láng giềng láng tỏi đeo cái yếm sồi màu dưa vàng khú, tôi chỉ dửng dưng. Một lần nghe bà ngọai riết gióng bà chị họ tôi: “Ngữ ấy treo yếm ở cạnh chuồng bò là…chửa ngay”. Tiếng ông ngọai rít qua khói thuốc lào: “Có mà chửa với…bò”. Ít lâu sau, cái bụng chị ễnh ra thật, suốt ngày ăn khế xanh, muỗm non và thằng cu ra đời. Một lần bắt gặp chị vén yếm cho con bú, ngực chị căng cứng trắng nhễ nhại, nổi bật mầu nâu của cái yếm. Cái yếm thiếu thước tấc, nửa hững hờ, nửa ôm chặt thân hình cá trắm ngôn ngốt của chị, sau này cứ theo đuổi tôi mãi như vướng nghiệp, vướng mắc anh ạ.
Nếu anh hỏi tôi nghiệp chướng thế nào, thực tình tôi không biết trả lời ra sao. Vì lúc ấy tôi mới tí tuổi đầu, sau này lớn lên, tôi chỉ hiểu ai nấy lúc nhỏ có những chuyện cỏn con không đâu của người lớn. Thì ngẫu nhiên nó vận vào người như cái lưới tình, và không thóat ra được như tôi vậy. Như lão Hòang Cầm…”.
Cụ lại khoe mẽ là bạn Hòang Cầm, tôi căng tai nghe hư thực ra sao…
“…Trở lại chuyện tình yêu ở cái tuổi nhầng nhầng, lão kể tôi nghe những ngày còn bé tí. Lão yêu thầm nhớ trộm cô gái tên Vinh hơn lão tám tuổi. Cô là người dậy lão hát quan họ, trống quân vào những ngày cuối tuần. Một lần lão rình rình cô với cái thú thứ nhất quận công, thứ nhì ị đồng trên cái gò nhỏ có nhiều bụi…lá han. Người lão đang háo hức vì cái mông trắng như cùi bưởi thì cô ta ngẩng lên bắt gặp và mắng: “Sao mày cứ lẵng nhẵng theo tao thế này nhỉ”. Xong, cô giả bộ như lúi cúi tìm cái gì ấy, rồi đứng thẳng người lên, nhìn lão và nói: “Chị tìm cái lá…”. Cô tiếp: “Đứa nào tìm được ta gọi làm chồng…”. Bài thơ từ cái gò mả đồng làng mà có. Nhưng chuyện là tôi búi bấn khi chị Vinh đang ngồi chồm hổm rồi…đứng lên vặt cái la han thì lão Hòang Cầm dòm thấy và…làm thơ gọi là…Lá diêu bông.
Tôi quen Hòang Cầm ở Hà Nội, lão thường rủ tôi tới tiệm nhẩy Asia ở phố Hàng Bông. Hai thằng hợp nhau…vì gái, anh bỏ qua nhá, tụi tôi ở cái tuổi mới lớn nên cả hai đều săm soi tìm hiểu về…đàn bà, con gái. Kiểu tìm hiểu dấm dớ bờ bụi trên mả đồng làng ấy mà nên đi đâu cũng có nhau. Sau Tết, tiệm nhẩy đóng cửa cả tháng, tôi khều khều lão đưa tôi về nhà ông cậu lão ở làng Nội Duệ xem hát quan họ. Vì nghe lão kể về quê lão, sau mùa gặt hái dân làng mở hội với những cuộc vui như hát ví, hát đối. Lại có cả leo cột mỡ, chém lợn, nên tôi đeo theo lão cho biết. Trên xe, lão vui nổ trời hội xuân suốt mấy tháng đầu năm có cả chục làng thuộc huyện Yên Phong, Tiên Sơn, nhưng thường lấy làng Lim làm nơi họp mặt. Họ đối đáp hát hò với nhau cả ngày lẫn đêm, cô nào cô ấy đẹp như mơ, môi mọng như nhót chín. Cả đêm hôm ấy, tôi thao thức chỉ mong trời sáng để gặp những…“mơ”, những…“nhót”…”.
Cụ vẫn năm ngày bảy tật: Anh còn trẻ anh không biết thôi chứ. Và sậm sọet…
“…Gần trưa tôi ra đồi, ai nấy áo quần tươm tất. Cụ ông áo kép, khăn lượt, cụ bà áo bông, váy sồi, có cả nghìn người chứ đâu ít ỏi gì. Riêng đám hát quan họ, cứ bốn người, hai đôi nam, hai đôi nữ đứng rải rác khắp đồi Lim. Thả bộ lên giữa lưng chừng đồi, đến gần nhìn vào đám quan họ, nam đội khăn xếp, mặc áo the dài, quần trắng ống rộng. Nữ thì cô này áo tứ thân nhiễu điều, dây thắt lưng hoa lý buông chùng, yếm thắm hoa đào hay vàng ươm lúa chín. Từng đôi bạn đứng sát nhau, anh xướng, vừa hát vừa kín đáo liếc chị bạn đối diện Bắc Ninh cho đến Phủ Từ, qua cầu sông Nhị ngẩn ngơ tìm người. Nghiêng nghiêng nón quai thao, chị đáp nỡ lòng trêu ghẹo chi tôi, lênh đênh bèo nổi mây trôi một thì.
Gặp đúng lúc…”chị tôi” là cô yếm thắm hoa đào đi xuống đồi. Lão bấm tay tôi khi cô ta đi qua, ngầm cho tôi biết ấy là cô em họ lão. Tôi cứ dán mắt vào…cái yếm để hở cái lưng trần trắng nõn. Có thể nói cái yếm là thứ áo hở hang nhất mà các cụ ta đã dầy công nghĩ ra. Vì hai sợi dây cột buộc quanh cổ đong đưa theo dáng đi, để lộ hai thăn ngực ngoài góc yếm, tròn trĩnh và căng đầy. Và tôi cứ ngẩn ngơ, ngơ ngẩn mãi…
Thế là tối hôm đó, tôi cứ chầy vẩy với biết người biết mặt nhau chi, đêm đêm “tôi” tưởng, ngày thì “tôi” mơ. Rồi không hẹn mà gặp để chuyện của tôi chớm dậy vào ngày hôm sau. Cô ta vừa bước vào cửa nhà hội, mắt sắc như dao cau đảo một vòng, nhè tôi cười hoẻn vì anh, em mới tới đây, nếu anh không chiếu trả, màn quây ở nhà. Tôi đang lóng ngóng, cô tiếp em bước chân ra, nhái thầy cùng mẹ, em đưa chân về, nhái mẹ cùng cha. Thế có chết tôi không cơ chứ, tôi đành ngồi xuống.
Mới ngồi xuống, cô háy mắt ví von ngay nhất chờ, nhị đợi, tam mong, tứ thương, ngũ nhớ, lục mong, thất bát cửu…chờ. Cô vênh mặt, ngóng cổ lên để “chờ”. Như anh biết đấy, tôi nào có biết hát hò gì đâu. “Mong” một lát, thấy tôi không động đậy gì sất, cô ghẹo tôi tới đây chẳng hát thì hò, chẳng phải như cò ngỏng cổ mà nghe.
Tiếp đến tôi như nhện vương tơ với cô ấy:
Bên mời cố cựu, bên mời tình nhân
Cùng nhau xích lại cho gần
Làm thân con nhện mấy lần vương tơ
Đi ngẩn về ngơ
Đụt như tôi, cũng phải liệu hồn thần xác mà “xích lại cho gần”. Mà anh thấy câu “đi ngẩn về ngơ” xuống câu như vậy mới là…thơ. Ấy là chữ nghĩa của các cụ ta xưa ấy nhá, các cụ vặn vẹo thành bài hát tỏ tình lúc nào không hay. Như cô ấy vừa dò la tôi gần đây mà chẳng sang chơi, để em trải yếm bắc cầu anh sang…”
Thấy tôi quắn đầu trông thấy, cụ quắn quả tiếp chả đâu vào đâu…
“…Ấy ai lại mang chuyện nhà ra kể khí có hơi chướng, không kể làm như mồm miệng nhạt nhẽo sao đó. Chuyện bà chị họ tôi chứ ai, cho đến khi chị biết soi gương làm đỏm. Ông bố chị cứ chiều chiều kỳ cọ dội nước tắm truồng bên cạnh cái chum ở chái bếp, trong khi chị đang vo gạo thổi nồi cơm. Cũng có thể vì bị ám ảnh nên mới mười bẩy bẻ gẫy sừng trâu, một tối chị đã tai nghe tiếng hát dậy vùng ra đi. It lâu phình bụng ra, chỉ vì ông bố, tôi nghĩ thế không biết có hợp nhẽ anh không. Tôi hiểu các anh bây giờ Âu tây hơn tụi tôi nhiều, các anh cho chuyện tồng ngồng ở ao hồ, chuyện tắm truồng là ẩn ức, dồn nén này kia, kia nọ…”.
Thế là tôi như thằng rồ hoa mướp nhập hồn nhập vía vào chuyện của cụ
“…Hết ngày mời trầu, cũng đến ngày giã bạn, cô ủ ê:
Người ơi! Người ở đừng về
Người về em vẫn trông theo
Trông nước, nước chẩy, trông bèo, bèo trôi
Người ơi! Người ở đừng về
Bịn rịn đến giờ ngọ, cô tẻ mím chàng buông vạt áo em ra, để em đi chợ kẻo đà chợ trưa. Anh thấy tình không, tình chết người đi ấy chứ. Tôi với ca dao không ngòai thương nhau cởi áo cho nhau, về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay. Vậy mà cô ấy hiểu ngay mới tài tình là bông cúc vàng nở ra bông cúc xanh, yếm em, em mặc, yếm gì anh, anh đòi. “Yếm em, em mặc” đã hay, đến “yếm gì anh, anh đòi” thì tôi chịu quá, vừa ngầm lẳng lơ, vừa lộ tình tứ, làm tôi cứ đờ đẫn ra với cái yếm cua, yếm rùa hình thang…”.
Khi không cụ đưa tôi trở lại Hà Nội mới chán mớ đời…
“…Đến quá trưa, tôi tay không về lại Hà Nội. ngày ngày ra ngơ vào ngẩn, mò tới phố Sinh Từ tìm lão Hòang Cầm. Tôi nóng lòng muốn về lại làng Nội Duệ, nhưng không biết ngủ nghê ăn uống ở đâu, nên phải đến lão. Lão giới thiệu tôi đến nhà thầy ký ga Núi Tiết. Đầu tháng có họp chợ vì tầu hỏa từ ga Hàng Cỏ mang hàng lên. Tôi hẹn cô ta ở đấy. Chả là dạo đó, tôi tương tư cô với nét đa tình, đa mang của cái yếm, mảnh vải gắn bó với phần thân thể lộ liễu nhất của người con gái đang thì. Nó vừa khêu gợi, vừa che đậy, nhưng che như muốn khoe, kín đấy nhưng cũng hở đấy.
Cô tất bật đi chợ về nhà trọ với tôi, mồ hôi lấm tấm thấm qua lớp lụa mỏng, theo nhịp thở ngực yếm phập phồng hoa cau bưởi mướt. Nhất là những ngày hâm hấp oi nồng, không mặc áo cánh, cô ngồi ngắt rau vặt lá. Từ trên nhìn xuống, đôi gò bồng đảo hương còn ngậm khi ẩn khi hiện, một mạch đào nguyên suối chửa thông (thơ bà Chúa thơ Nôm) sâu hun hút. Để rồi lửa gần rơm lâu ngày cũng bén, cái gì đến nó phải đến. Tôi âm ỉ, ỉ ôi để được luồn tay ôm say, giấc bay lay đỉnh núi, tuột hàng khuy lơi yếm buông mành. Cô ấy cười lủng lẳng đã phanh yếm mỏng thì quăng hết, những nếp xiêm hờ giả bộ ngây. Đang gió đánh đò đưa đến đây, bỗng nhiên trời đang nắng chầy chầy, bỗng có tiếng gà gáy trưa “ó, ó, ooo…o…o…”.
Hôm tôi về để sửa sọan thi, cô trao cho tôi cái yếm trao thân gửi phận, đó là cái yếm thắm hoa đào. Khi này tôi chỉ thẫn thờ năm thương cổ yếm đeo bùa, sáu thương nón thượng quai tua dịu dàng. Này anh ạ, chịu các cụ thật, các cụ dậy cấm chả sai bao giờ, sau này cái yếm đeo đẳng theo tôi không rời đến chót đời. Ai chẳng một lần, giấu diếm trong ký ức để như cái gương, cái lược thương em không biết để đâu, để trong túi áo, lâu lâu lại dòm… Dào! Nói vậy chứ,…chứ anh còn trẻ, anh chả biết gì đâu”.
Ngừng một chút, cụ so đo cùng ngày tháng đong đưa…
“…Như cái điềm đưa khăn gửi áo…qua cầu gió bay. Tháng sau trở lại phiên chợ, tôi không gặp cô ấy nữa. Tôi đâm lo lo…À mà anh còn trẻ, anh không biết thôi chứ…chứ gà gáy trưa “ó, ó, ooo…o…o…” thể nào trong làng cũng có gái chửa hoang. Chuyện không chồng mà chửa, lệ làng bắt đóng cheo, chỉ có nước bỏ làng, bỏ nước mà đi. Vì có lúc tôi nghĩ dại với câu nói năm xưa của bà ngọai tôi, cái yếm phơi ở chuồng bò như phơi rốn là chửa ngay nên cứ nẫu cả người…”
Cuối cùng cụ đưa tôi về Hà Đông, một thời cụ là quan huyện Thanh Trì…
"…Những ngày tháng sau đó, tất bật với chuyện thi cử, ra trường về Hà Đông làm việc. Năm 54 vào Nam, lập gia đình. Ấy lại quên không kể anh nghe: tiện nội tôi là em gái cụ nhà thơ, nhà văn Hà Bỉnh Trung. Cụ mà tôi đưa anh đọc chuyện Người bắt rắn trên báo Ngày Nay ở Houston. Trở lại bức tranh, tôi đành phải lồng khung kính để giấu cái yếm đằng sau bức tranh của Nguyễn Gia Trí, bạn tôi. “Maitre” Trí chuyên về sơn mài, bức tặng tôi lại là bức “croquis” vẽ than chì. “Lúy” vẽ cô mặc yếm, tần ngần bên cái chum có cái gáo, đằng sau có dăm cây chuối. Mấy năm sau, tình cờ đọc bài thơ của Nguyễn Bính, tôi lại thẫn thờ với nào đâu cái yếm lụa sồi, lại lẫn đẫn đến ngày hát quan họ ở đồi Lim, mới chợt nhớ ra cái yếm đào nằm sau bức tranh. Cái yếm nổi trôi theo năm tháng, cho đến ngày tôi nghe lại bài thơ Bên kia sông Đuống:
Bao giờ về bên kia sông Đuống
Anh lại tìm em
Em mặc yếm thắm
Lão Hòang Cầm trải rộng yếm thắm trên con đường làng quê Bắc Ninh của lão với dãy tre xa giấu biệt giải khăn điều. Thì cái yếm của cô, tôi…giấu biệt sau bức tranh. Cho đến ngày bố anh cho tôi nghe cái cassette có giọng ngâm âm hưởng rất Hồ Điệp. Bố anh cho biết ấy là người Bắc Ninh, tên H., vẫn thường ngâm thơ của khách quen qua “tếp”. Không nói anh cũng hiểu, làm thơ cần có người ngâm, năm chục có là bao nên tôi làm được mấy bài, gửi về cho cô H. Ngày qua tháng lại, tôi và cô H. có chút riêng tư. Tôi nói với bố anh tôi sẽ đi theo con đường của Hòang Cầm bao giờ về bên kia sông Đuống, anh lại tìm em. Tôi phải về Hà Nội để gặp cô H. …”.
Một ngày, ông cụ tôi cho cụ xem cái tếp “vi-đê-ô” quay nhạc cảnh Hội trùng dương (Pham Đình Chương). Họ thâu phần ngoại cảnh bên bờ sông Hồng, diễn viên chính là cô H. mặc áo tứ thân, tay cầm nón quai thao hát quan họ. Cô có khuôn mặt ngoài bốn mươi nhưng dáng dấp trẻ hơn tuổi. Hôm ấy cũng có tôi, cụ nói cô H. hao hao giống cô yếm thắm hoa đào hát quan họ làng Nội Duệ. Vì cả hai có con mắt sắc như dao cạo.
Cụ lụi đụi về bức tranh của Nguyễn Gia Trí, nói một câu tròn vành rõ chữ thì vì tiền già eo hẹp, cụ phải bán nó để có tiền đi đường. Cụ vắt qua bức tranh…
“…Bức tranh vẽ cô gái tắm cạnh cái chum, vô tình có dính dáng đến Hòang Cầm cả đấy. Để tôi kể anh nghe: Giống Nguyễn Bính, lão chỉ thích yêu người bằng tuổi chị và không hiểu sao, điều gợi cảm nhất với lão là bộ ngực. Vì vậy mới 8 tuổi đã yêu cô Vinh hát quan họ. Đến 15 tuổi, lão gặp chị Nghĩa, hay chị Bống. Lão thố lộ với tôi: “Nhà không có ai, chị thường ôm ghì lấy tớ, dần dần quen tớ cũng sờ sọang bên ngòai áo. Từ đấy, mỗi khi được chị ôm, tớ đưa thẳng tay vào trong yếm”. Một hôm cả nhà đi vắng, qua mấy kẽ hở của cái phên liếp, lão Hòang Cầm nhìn trộm chị Nghĩa đang kỳ cọ. Ở nhà quê mình tắm táp vẫn mặc quần và đeo yếm, nước ngấm qua vải, nghe lão diễn tả gợi tình và rạo rực lắm. Đang chổng mông ngỏng cổ cò, bỗng lão nghe giọng chị Nghĩa rất thản nhiên nói vọng ra: “Cứ ẩy cửa mà vào”.
Từ mành thưa phên liếp năm 1960, lão làm bài Sáo tắm về chị Bống…Về bài thơ, tôi chỉ nhớ lõm bõm bốn câu cuối:
Lý lý ơi khát khô cả giọng
Tình tình ơi chớ động mành thưa
Chìa vôi quệt gió hững hờ
Bờ ao sáo tắm bao giờ…hả em
Tôi như bị thôi thúc cùng những khắc khỏai trong buổi trưa hè, để đợi bờ ao sáo tắm bao giờ…hả em. Cùng hòai đồng vọng thuyền thúng là thuyền thúng ơi, có ai về trong quan họ cho đi nhờ với hững hờ…”.
Thấy tôi ngay mặt như cán tàn và hờ hững với…sáo tắm, cụ mắng: “Anh rõ đoảng, cái đáng hỏi không hỏi”. Không đợi tôi hỏi. Thêm một lần, cụ bí rị đừng cho ông cụ tôi biết chuyện cụ…trồng cây si dưới cây bàng. Chuyện là trời đất chưa đỏ đèn, đứng dưới gốc cây bàng, cụ khư khư ôm lọ nước hoa Channel No 5 mà cụ cuỗm của cô con gái. Chán rồi cụ bước một, đi qua đi lại cái cổng, trong khi cái mặt rất chúng sinh, bụng dạ thì mận hỏi thì đào xin thưa, vườn hồng rộng mở nhưng chưa ai vào. Cụ chưa dám vào vì cụ…giấu ông cụ tôi: Vì cụ lỡ úp mở dối già với ”Đào”, tức cô H. trước khi hồi cố quận: Tuổi cụ đâu đó mới chỉ khỏang…ngũ thập nhi bất hoặc.
Sau khi cụ huyện Trì mất, khươm mươi niên sau tôi mới viết Yếm thắm hương xưa, gửi báo Sài Gòn nhỏ. Trước khi đưa bố tôi đọc, tôi ngẫu chuyện thời buổi ấy làm gì có nước hoa Channel No 5. Bố tôi cho hay trước 75, cụ là thành viên trong phái đòan quan sát viên Việt Nam ở Liên Hiệp Quốc, vì vậy cụ thửa chai nước hoa cho con gái là thế. Đọc báo Sài Gòn nhỏ rồi, ông cụ tôi nói còn thiếu vì sau này cụ còn về lần nữa. Tôi ngẫn ngẫn cụ đào đâu ra tiền để đi đường ?! Bố tôi cười cười vì cụ lại gãi gãi ông cụ tôi. Tôi nhớ lại cụ khều cụ Hòang Cầm khi ở Hà Nội để về làng Nội Duệ xem hát quan họ, để cụ…bây giờ về bên kia sông Đuống, anh lại tìm em.
Thảo nào một ngày không có mây sao có mưa, cụ xách tới nhà chai Rémy Martin màu khói đục, chứ chả hẻo như chai ST-Rémy rẻ tiền ngày nào tôi đãi cụ trong những ngày chân ướt chân ráo tới miền đất ấm tình nồng. Lẽ dĩ nhiên không có bố tôi vì cụ không hạp khỏan say sưa. Thế là tôi làm đĩa tiết canh. Rồi lại nát rượu, cụ rượu vào lời ra khi ấy tôi ngỡ cụ bốc…như ngày còn trẻ, từ triền đê dòm thấy cô thợ cấy chổng mông, cụ chạy bổ xuống tốc váy con người ta lên.
Vì vậy tôi căng tai nghe cụ buôn chuyện nữa xem sao…
Lần này ngược lên Bắc Ninh. Cụ đi tìm người con gái yếm thắm hoa đào nơi phố chợ ở ga Núi Tiết, nghe hơi nồi chõ người xưa đã về phố Hàng Mã làm vàng mã cho nhà đòn. Cụ mò về Hà Nội lại nghe đâu người con gái Nội Duệ xuống Hải Phòng ở phố Cát dài. Vướng nghiệp, vướng mắc với chợ búa, cụ mò ra phố chợ. Cụ gặp người xưa đang lọ mọ bán hàng nước, hai mắt che phất phơ miếng vải tây điều bằng bàn tay vì đau mắt hột thì phải. Người xưa vén miếng vải ngơ ngác hỏi…cụ là ai. Nghe thủng rồi cụ nhét vội vào tay người xưa 50 đô.
Cầm ly rượu lắc lắc, cụ thở ra như tiếng thở dài nếu biết thế thà đừng về gặp người cũ nữa thì hay hơn. Vì vậy anh còn trẻ, anh đừng có dại như tôi.
***
Nghe tin cụ nằm trong viện dưỡng lão. Tôi vào thăm với túi đồ ăn, đó là bánh cuốn tôi mua ở tiệm Thiên Thanh ở thành phố tôi đang “ngụ cư”, bánh cuốn Thanh Trì tráng có mỏng đấy, nhưng chỉ mỏng tới…Hà Nam chứ chưa tới Hà Đông. Không những thế lại chấm nước mắm ngọt, ăn với giò chả…chả ngon như đậu rán sốt, nhai một hai miếng, cụ lắc đầu, phẩy tay bỏ qua một bên.
Tháng sau tôi đến nữa, tới nơi gặp lúc cụ đang đèn lu dầu kiệt. Ngồi không, tôi tưởng tượng trên đầu giường cụ treo bức tranh của cụ Nguyễn Gia Trí. Tôi lễnh đễnh tự hỏi cái yếm đào bây giờ lưu lạc ở phương nao.
Tuần sau cụ mất, đám tang nhằm vào ngày trong tuần không nghỉ việc được, tôi không tiễn đưa cụ lần cuối. Bởi Kinh thi có câu bách quế quy vu kỳ thất, rằng trăm năm rồi cũng về nhà. Tôi nhẩm chừng cụ đang thong dong ở đầu thôn cuối xóm, trên con đường mòn gần đồi Lim sớm đi chơi hội, tối về quay tơ, dải yếm phất phơ.
Thạch trúc gia trang
Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
(viết lại 2009, 2015, 2020, 2024)
